روده کور (Ceca) در مرغهای تخمگذار بخشی از سیستم گوارشی است که نقش مهمی در **تخمیر مواد فیبری**، **جذب آب و الکترولیتها**، و **همزیستی با میکروارگانیسمهای مفید** دارد. مرغها دو روده کور دارند که بهصورت دو کیسه کور در محل اتصال روده کوچک به روده بزرگ قرار گرفتهاند. این ساختارها در مقایسه با سایر بخشهای روده، فعالیت کمتری در جذب مستقیم مواد مغذی دارند، اما برای سلامت عمومی پرنده و بهرهوری گله تخمگذار اهمیت ویژهای دارند.
---
### **ساختار و عملکرد روده کور در مرغهای تخمگذار**:
1. **ساختار**:
- دو کیسه لولهای شکل و کور که از قسمت ابتدایی روده بزرگ منشعب میشوند.
- دیواره داخلی آنها پر از چینخوردگی و سلولهای ترشحی است.
2. **وظایف اصلی**:
- **تخمیر باکتریایی**: باکتریهای موجود در روده کور، فیبرهای گیاهی (مانند سلولز) را تجزیه و به اسیدهای چرب کوتاهزنجیر (مانند استات و بوتیرات) تبدیل میکنند که بهعنوان منبع انرژی استفاده میشوند.
- **جذب آب و الکترولیتها**: به حفظ تعادل مایعات بدن کمک میکند.
- **سنتز ویتامینها**: برخی ویتامینهای گروه B (مانند B12) و ویتامین K توسط میکروفلور روده کور تولید میشوند.
- **دفع مواد زائد**: مواد هضمنشده و سموم از طریق روده کور دفع میشوند.
---
### **عوامل مؤثر بر سلامت روده کور**:
1. **تغذیه**:
- **فیبر بالا**: جیرههای سرشار از فیبر غیرقابل هضم (مانند سبوس) فعالیت روده کور را افزایش میدهند، اما فیبر بیشازحد ممکن است باعث التهاب شود.
- **مایکوتوکسینها**: سموم قارچی (مانند آفلاتوکسین) به مخاط روده کور آسیب میزنند.
- **پروبیوتیکها و پریبیوتیکها**: تعادل میکروبی روده کور را بهبود میبخشند.
2. **بیماریها**:
- **کوکسیدیوز سکومی**: ناشی از انگل *Eimeria tenella* که به سلولهای روده کور حمله کرده و باعث خونریزی، اسهال خونی و تلفات شدید میشود.
- **سالمونلوز**: عفونت باکتریایی (مانند *Salmonella Enteritidis*) که التهاب روده کور و کاهش تولید تخممرغ را به دنبال دارد.
- **کرمهای سکومی**: انگلهای روده کور (مانند *Heterakis gallinarum*) که باعث التهاب و اختلال در جذب مواد مغذی میشوند.
3. **مدیریت پرورش**:
- **بهداشت ضعیف**: بستر مرطوب یا آب آلوده خطر عفونتهای باکتریایی و انگلی را افزایش میدهد.
- **استرس گرمایی**: کاهش جریان خون به رودهها و اختلال در عملکرد میکروفلور.
- **تراکم بالای گله**: شیوع سریعتر بیماریها را تسهیل میکند.
---
### **علائم اختلالات روده کور**:
- **اسهال آبکی یا خونی** (بهویژه در کوکسیدیوز سکومی).
- **کاهش تولید تخممرغ** و نازکی پوسته.
- **کمآبی بدن** بهدلیل کاهش جذب آب.
- **لاغری، بیحالی و پرهای ژولیده**.
- **تلفات ناگهانی** در موارد حاد (بهویژه در عفونتهای باکتریایی شدید).
---
### **راهکارهای حفظ سلامت روده کور**:
1. **کنترل بیماریها**:
- استفاده از **کوکسیدیواستاتها** در جیره برای پیشگیری از کوکسیدیوز.
- واکسیناسیون علیه سویههای شایع *Eimeria* و *Salmonella*.
- درمان دورهای ضد انگلی (مانند فنبندازول) برای مقابله با کرمهای سکومی.
2. **مدیریت تغذیه**:
- تنظیم سطح فیبر جیره برای جلوگیری از التهاب یا تخمیر بیشازحد.
- افزودن **اسیدهای آلی** (مانند اسید فرمیک) برای مهار رشد باکتریهای بیماریزا.
- استفاده از جاذبهای سموم (مانند بنتونیت) در صورت آلودگی خوراک به مایکوتوکسینها.
3. **بهبود محیط پرورش**:
- حفظ بستر خشک و تمیز برای کاهش انتقال انگلها.
- تأمین آب سالم و ضدعفونیشده.
- کاهش استرس گرمایی با تهویه مناسب و خنککنندهها.
4. **تقویت میکروفلور روده**:
- استفاده از **پروبیوتیکها** (مانند *Bacillus subtilis*) برای رقابت با پاتوژنها.
- افزودن **پریبیوتیکها** (مانند اینولین) بهعنوان غذای باکتریهای مفید.
---
### **نتیجهگیری**:
روده کور در مرغهای تخمگذار اگرچه کمتر شناختهشده است، اما نقشی کلیدی در هضم فیبر، سنتز ویتامینها و دفاع در برابر پاتوژنها دارد. اختلالات این بخش از روده (مانند کوکسیدیوز سکومی یا سالمونلوز) میتواند بهسرعت به کاهش تولید تخممرغ، افزایش تلفات و هزینههای درمانی منجر شود. ترکیبی از مدیریت تغذیه، پیشگیری از بیماریها و حفظ بهداشت محیط، کلید حفظ سلامت روده کور و بهرهوری اقتصادی گلههای تخمگذار است.
