روده کوچک در مرغهای تخمگذار یکی از بخشهای حیاتی سیستم گوارشی است که نقش اصلی در **جذب مواد مغذی**، **هضم نهایی غذا** و **انتقال مواد مغذی به خون** را برعهده دارد. این اندام پس از سنگدان (گیزار) قرار گرفته و بیشترین فرآیندهای شیمیایی و آنزیمی هضم در آن انجام میشود. سلامت روده کوچک تأثیر مستقیمی بر بازدهی تولید تخممرغ، کیفیت پوسته و سلامت عمومی مرغ دارد.
---
### **ساختار و عملکرد روده کوچک در مرغهای تخمگذار**:
1. **بخشهای روده کوچک**:
- **دوازدهه (دئودنوم)**: محل ترشح آنزیمهای گوارشی از لوزالمعده (پانکراس) و صفرا از کبد.
- **تهیروده (ژژونوم)** و **درازروده (ایلئوم)**: محل اصلی جذب اسیدهای آمینه، قندها، ویتامینها و مواد معدنی.
2. **وظایف کلیدی**:
- **هضم شیمیایی**: آنزیمهایی مانند **آمیلاز** (برای هضم کربوهیدراتها)، **پروتئازها** (برای هضم پروتئینها) و **لیپازها** (برای هضم چربیها) در این بخش فعال هستند.
- **جذب مواد مغذی**: پرزهای روده (ویلی) سطح جذب را افزایش میدهند و مواد مغذی را به جریان خون منتقل میکنند.
- **جذب کلسیم**: برای تشکیل پوسته تخممرغ، جذب کلسیم در روده کوچک حیاتی است.
---
### **عوامل مؤثر بر سلامت روده کوچک**:
1. **تغذیه**:
- **کیفیت خوراک**: جیرههای نامتعادل (کمبود پروتئین، ویتامینها یا مواد معدنی) یا آلودگی به سموم (مانند مایکوتوکسینها) به مخاط روده آسیب میرسانند.
- **فیبر خام**: فیبر بیشازحد ممکن است هضم را مختل کند و جذب مواد مغذی را کاهش دهد.
- **پروبیوتیکها و پریبیوتیکها**: این افزودنیها با تقویت فلور مفید روده، سلامت آن را بهبود میبخشند.
2. **بیماریها**:
- **کوکسیدیوز**: یک بیماری انگلی شایع است که به سلولهای روده کوچک حمله کرده و باعث اسهال خونی، کاهش جذب مواد مغذی و مرگومیر میشود.
- **نکروز روده (Necrotic Enteritis)**: عفونت باکتریایی ناشی از *کلستریدیوم پرفرنژنس* که باعث التهاب، زخم و تخریب بافت روده میشود.
- **آسکاریدیاز**: عفونت کرمهای گرد روده که با انسداد روده و کاهش جذب مواد مغذی همراه است.
3. **مدیریت گله**:
- **استرس گرمایی**: افزایش دمای محیط جریان خون به روده را کاهش میدهد و سلامت آن را تهدید میکند.
- **بهداشت آب و بستر**: آب آلوده یا بستر مرطوب خطر عفونتهای باکتریایی و انگلی را افزایش میدهد.
- **واکسیناسیون**: برنامههای واکسیناسیون علیه بیماریهایی مانند کوکسیدیوز ضروری است.
---
### **علائم اختلالات روده کوچک**:
- **اسهال** (گاهی همراه با خون یا موکوس).
- **کاهش تولید تخممرغ** یا تخممرغهای با پوسته نازک.
- **لاغری و کاهش وزن** بهدلیل جذب ناکافی مواد مغذی.
- **بیحالی، پرهای ژولیده و کاهش مصرف خوراک**.
- **تلفات ناگهانی** در موارد حاد (مانند نکروز روده).
---
### **راهکارهای حفظ سلامت روده کوچک**:
1. **مدیریت تغذیه**:
- استفاده از جیرههای متعادل با سطح مناسب پروتئین، انرژی و افزودنیهای ضدمیکروبی (مانند اسیدهای آلی).
- افزودن **پروبیوتیکها** (مانند *لاکتوباسیلوس*) و **پریبیوتیکها** برای تقویت میکروفلور روده.
- محدودکردن استفاده از مواد ضدتغذیهای (مانند کنجاله سویای خام) در جیره.
2. **پیشگیری از بیماریها**:
- کنترل کوکسیدیوز با استفاده از **کوکسیدیواستاتها** در جیره یا واکسیناسیون.
- درمان دورهای کرمهای روده با داروهای ضد انگلی (مانند آیورمکتین).
- ضدعفونی منظم آبخوریها و سالنهای پرورش.
3. **کاهش استرس**:
- تأمین تهویه مناسب و جلوگیری از استرس گرمایی.
- جلوگیری از تغییرات ناگهانی جیره غذایی.
4. **درمانهای دامپزشکی**:
- استفاده از آنتیبیوتیکها (با تجویز دامپزشک) در موارد عفونتهای باکتریایی.
- تأمین الکترولیتها و ویتامینها (مانند ویتامین A و E) برای ترمیم مخاط روده.
---
### **نتیجهگیری**:
روده کوچک در مرغهای تخمگذار بهعنوان مرکز جذب مواد مغذی، نقش تعیینکنندهای در تولید تخممرغ و سلامت پرنده دارد. اختلالات روده کوچک نهتنها بر تولید تأثیر میگذارد، بلکه هزینههای درمانی و تلفات را افزایش میدهد. مدیریت صحیح تغذیه، بهداشت و پیشگیری از بیماریها کلید حفظ سلامت این اندام و بهرهوری اقتصادی گله است.
